Co może, a czego nie powinien robić profesjonalny detektyw?

Co może, a czego nie powinien robić profesjonalny detektyw?

Ostania aktualizacja 9 września 2022

Co może, a czego nie powinien robić profesjonalny detektyw? Detektyw to zawód, o którym wciąż niewiele wiadomo dla zwykłego laika. Na pewno nie warto na ten temat czerpać wiedzy z mediów – czy to książek, czy filmów albo telewizji. Powód jest prosty: bardzo często możliwości detektywów zostają zwyczajnie przesadzone – w tym również ich uprawnienia. Co więc detektyw może, a jakie działania są w stu procentach nielegalne? Przedstawiamy przykłady, które pozwolą na porównanie rzeczywistości z podkoloryzowaną fikcją.

Ustawa regulująca zakres pracy detektywa

Detektywi nie mogą pozwolić sobie na zbyt wiele: nie mają nawet połowy tych możliwości, jakimi dysponują czy to policjanci, czy służby specjalne. Mało tego – nawet licencjonowani detektywi mają uprawnienia niewiele większe od osób prywatnych. Pracę detektywa, jego przywileje i ograniczenia reguluje ustawa z dnia 6-tego lipca 2001 roku o usługach detektywistycznych (Dziennik Ustaw z 2014 roku, pozycja 273 z późniejszymi zmianami).

Zgodnie z ustawą zadaniem detektywa jest zbieranie, przetwarzanie i przekazywanie klientowi informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, przy czym czynności wykonywane przez detektywa nie mogą wchodzić w zakres prac organów i instytucji państwowych, w tym policji, wywiadu czy służb specjalnych.

Każde biuro detektywistyczne musi być zarejestrowane jako działalność gospodarcza (zgodnie z ustawą o działalności gospodarczej), a także ubezpieczone.

Licencja detektywistyczna

Żeby móc prowadzić usługi detektywistyczne Wrocław, należy posiadać ważną licencję. Oczywiście do zdobycia jej konieczne jest spełnienie długiej listy wymogów:

  • ukończony 21. rok życia;
  • niekaralność za przestępstwa umyślne;
  • wykształcenie co najmniej średnie;
  • pełna zdolność do pełnienia czynności prawnych;
  • pozytywna opinia wydana przez komendanta powiatowego policji;
  • pozytywne przejście badań lekarskich i psychologicznych;
  • osoba ubiegająca się o licencję detektywistyczną przez ostatnie pięć lat nie była zwolniona dyscyplinarnie z policji, wojska, sądu i tym podobnych instytucji.

Licencję detektywistyczną wydaje miejscowo właściwy komendant wojewódzki policji. Detektyw jest zobowiązany do okazywania jej, jeżeli zostanie o to zapytany – tak żeby z licencji można było odczytać imię i nazwisko, a także organ, który wydał licencję. Istnieją wypadki, w których detektyw może stracić licencję: kiedy nie przejdzie pomyślnie okresowych badań lub zostanie wobec niego wszczęte postępowanie o przestępstwo umyślne. Każdy licencjonowany detektyw znajduje się w ewidencji detektywów. Prowadzi ją Departament Zezwoleń i Koncesji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Wyłącznie legalne działania

Co może, a czego nie powinien robić profesjonalny detektyw?
Co może, a czego nie powinien robić profesjonalny detektyw?

Klient nie ma prawa oczekiwać, że zostaną dla niego wykonane usługi detektywistyczne, które nie są w stu procentach legalne. Należy do nich chociażby zakładanie podsłuchu: detektywowi nie wolno montować urządzeń monitorujących, tak samo jak zdobywać informacji na podstawie materiałów przez takowe zebranych, a także przekazywać ich dalej osobom trzecim. Zabronione są wszystkie metody i czynności operacyjno-rozpoznawcze, które zostały wcześniej zarezerwowane wyłącznie dla policji i  służb specjalnych; należą do nich urządzenia szpiegujące, lokalizatory, ukryte kamery i tym podobne. Istnieje odejście od zakazu założenia podsłuchu. Takie urządzenia mogą być zamontowane w miejscu czy pojeździe, który należy do osoby zlecającej śledztwo; samochód czy mieszkanie zleceniodawcy może być w pełni monitorowane, oczywiście wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody tej osoby.

Detektyw nie ma dostępu do bazy danych policji, przez co nie mogą posiłkować się pomocą policjantów podczas swojego śledztwa – na przykład nie mogą wystąpić o sprawdzenie, do kogo należy dany numer rejestracyjny czy szczegóły konkretnego śledztwa. Jeżeli policjant czy wojskowy taką informację im poda, wówczas jest to czynność nielegalna. Na korzyść detektywa działa jednak tajemnica zawodowa. Detektyw nie ma obowiązku nikomu zdradzać szczegółów prowadzonych czynności a także szczegółów metod, z których korzysta, o ile nie zostanie sądownie z tej tajemnicy zwolniony.

Przetwarzanie danych

Co prawda usługi detektywistyczne ogranicza wiele zakazów, jednak detektywi mają również swoje przywileje. Należy do nich możliwość przetwarzania danych osobowych bez wiedzy i zgody konkretnej osoby. Jedynym warunkiem jest prowadzenie śledztwa, które wymaga przeprowadzenia takiej czynności (potwierdza to spisana wcześniej umowa). Przetwarzanie danych osobowych może nastąpić wyłącznie zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych, a po zakończeniu danej sprawy – zniszczyć wszystkie dokumenty, które te dane zawierają.

Tylko na umowę

Detektywom nie wolno pracować „na czarno” – w tym wypadku oznacza to, że przy każdej sprawie muszą spisać umowę z klientem, zaś w sprawach, które dotyczą również innych organów (na przykład przy zbieraniu dokumentacji przy sprawie rozwodowej) także daną instytucję (zgodnie z tym przykładem – sąd). Dość często detektywi są powoływani na świadków w sądzie; wówczas przydaje się sprawozdanie, do napisania którego są zobowiązani po każdym śledztwie.

angielski niemiecki hiszpański szwedzki francuski