Ostania aktualizacja 30 stycznia 2023

Nawozy rolnicze mineralne są potrzebne, aby uzupełnić zapasy składników odżywczych w glebie. Należą do nich: azot, fosfor, potas. Rośliny na różnych etapach życia zużywają składniki odżywcze w różnych ilościach. Rośliny pobierają azot przede wszystkim w okresie aktywnego wzrostu od momentu kiełkowania nasion do powstania pierwszych kwiatów. Fosfor jest potrzebny roślinom w okresie kiełkowania. Podczas przygotowania roślin na zimę ważną rolę odgrywa potas.

Nawozy rolnicze potasowe

Nawozy rolnicze potasowe dzielą się na surowe sole potasowe, są produkowane przez mielenie naturalnych minerałów (sylwinit, kainit) i skoncentrowane produkowane są w fabryce (chlorek potasu, siarczan potasu, sole potasu 30-40%, magnezja potasowa). Wszystkie nawozy potasowe są dobrze rozpuszczalne w wodzie. Na glebach kwaśnych zalecany jest chlorek potasu. Na terenach o niewielkich opadach i na terenie chronionym (szklarnie) lepiej jest stosować siarczan potasu. Na obszarach o dużych opadach chlorek potasu.

Na glebach gliniastych nawozy rolnicze potasowe stosuje się jesienią (co roku lub co 3-4 lata) i zakopuje głęboko bliżej korzeni. Na glebach lekkich piaszczystych i piaszczysto-gliniastych, a także na torfowiskach nawozy potasowe dobrze wnikają w całą żyzną warstwę gleby, dlatego stosuje się je wiosną (corocznie). Potas jest stosunkowo obfity na glebach szarych, dlatego nawozy potasowe nie są stosowane ani podawane w małych ilościach.

Charakterystyka nawozów rolniczych potasowych

Chlorek potasu i sól potasowa zawierają chlor, który w wysokich stężeniach jest szkodliwy dla roślin. W przeciwieństwie do potasu, chlor nie jest wiązany przez glebę, ale jest wymywany do wód gruntowych, dlatego lepiej jest zastosować takie nawozy jesienią, aby chlor mógł się wypłukać. Jeżeli jesienią nie stosowano nawozów chlorkowo-potasowych, stosuje się je wiosną do orki, ale w tym przypadku nawozy zawierające chlor mogą mieć negatywny wpływ na plon upraw wrażliwych na chlor. 

Nawozy potasowe stosowane w małych dawkach są bardziej ekonomiczne i dają lepszy efekt niż jednorazowa lub dwukrotna aplikacja w dużych dawkach. Nawozy rolnicze potasowe można mieszać z innymi nawozami i stosować za jednym razem. W wilgotnych, chłodnych warunkach potas działa lepiej, nawet przy dużej zawartości w glebie.

Przy braku potasu w roślinach fotosynteza jest znacznie zmniejszona, plon jest zmniejszony, powstają małe owoce, rośliny stają się podatne na różne choroby i są uszkadzane przez szkodniki. Nadmiar potasu nie jest niebezpieczny dla roślin, ale zaburza równowagę ich odżywiania. Nadmierne spożycie potasu przez rośliny jest możliwe tylko przy braku przyswajalnego azotu i fosforu w glebie.

Nawozy rolnicze złożone (wieloskładnikowe)

Najczęściej spotykane są nawozy rolnicze złożone, które zawierają dwa lub więcej składników pokarmowych i dzielą się na otrzymywane w wyniku chemicznego oddziaływania składników wyjściowych (ammofos, diammofos, azotan potasu). Złożone mieszane wytwarzane z nawozów prostych lub złożonych, ale z dodatkiem w procesie produkcyjnym kwasu fosforowego lub siarkowego z późniejszą neutralizacją oraz mieszanek nawozowych, produkt mechanicznego mieszania gotowych nawozów prostych i złożonych. Są to azot-fosfor, azot-potas, azot-fosfor-potas.

Wszystkie nawozy rolnicze wieloskładnikowe zawierają różne procenty składników mineralnych. Jeśli roślinom brakuje jakiegoś pierwiastka, można zmienić skład, dodając do niego proste formy azotu, fosforu i potasu w pożądanym stosunku. Nawozy złożone stosuje się zarówno wiosną, jak i latem. Gdy azot jest zawarty w wieloskładnikowych nawozach rolniczych, należy je stosować na wiosnę, aby uniknąć wymywania azotu. Jeśli nawozy nie zawierają azotu, można je stosować jesienią. Przeznaczone do nawożenia pogłównego, w okresie wegetacji stosuje się nawozy złożone.

Przy stosowaniu nawozów na glebach zubożonych dawki zwiększa się o 50%. Podczas sadzenia krzewów, drzew, kwiatów i sadzonek roślin warzywnych nawozy rolnicze miesza się wstępnie z glebą, układa w otworze i izoluje od korzeni warstwą czystej gleby o grubości co najmniej 5-8 cm. Znacznie ułatwia aplikację nawozów złożonych w formie granulowanej, nie tylko rozproszonej, ale także w rzędach z nasionami lub w bruzdach z bulwami.

Nawozy organiczno-mineralne

Przy równoczesnym stosowaniu nawozów organicznych i mineralnych wzrasta skuteczność zarówno składników organicznych, jak i mineralnych. Prowadzi to do poprawy właściwości fizycznych gleby, zwiększenia podaży składników odżywczych i próchnicy, co skutkuje poprawą jakości i wzrostem plonów. Jednocześnie nawozy mineralne mogą regulować stosunek składników odżywczych i kompensować ich niedobór w nawozach organicznych. Nawozy organiczno-mineralne uzyskuje się poprzez fizyczne i chemiczne oddziaływanie składników organicznych i mineralnych. Występują w postaci granulek, tabletek, płynnych mieszanek.

Najczęściej spotykane są nawozy rolnicze torfowo-amoniowe, torfowo-mineralne i torfowo-mineralno-amoniowe. Naturalnymi nawozami organiczno-mineralnymi są sapropel – muły denne zbiorników słodkowodnych, które powstają ze szczątków roślin, zwierząt oraz zanieczyszczeń organicznych i mineralnych przynoszonych przez wodę i wiatr. Sapropel stosuje się w szklarniach, przy uprawie kwiatów, krzewów ozdobnych, plantacji owoców i jagód, jako składnik przy tworzeniu sztucznych trawników itp. Nawozy organiczno-mineralne mogą być stosowane na wszystkich rodzajach gleb pod wszystkie rośliny uprawne jako nawóz główny, nawożenie siewne i pogłówne oraz do przygotowania mieszanek glebowych. Do nawożenia dolistnego stosuje się nawozy płynne.